Obok czynnego zabezpieczenia pożarowego, którego zadaniem jest zredukowanie skutków powstałego już pożaru, wyróżnia się metody oraz
działania na poziomie projektowania będące wzmocnieniem nośności konstrukcji poprzez zwiększenie odporności ogniowej i uodpornienie budynku na ekspozycję czynników środowiskowych oraz atmosferycznych. Ochrona przeciwpożarowa bierna to szereg dobranych materiałów budowlanych oraz gotowych produktów, posiadających deklarację stałości właściwości użytkowych, certyfikację, aprobaty techniczne oraz klasyfikację ogniową. Zastosowanie zabezpieczeń przeciwpożarowych biernych ma na celu spowolnić niekontrolowane rozprzestrzenianie się ognia oraz sprawić, aby budynek był w stanie obronić się sam przed pożarem. Obiekt zabezpieczony przeciwpożarowo musi spełniać klasę odporności ogniowej, która jest uregulowana prawnie w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie – rozdział 2. Odporność pożarowa budynków.
Regulacje prawne w zakresie biernych zabezpieczeń ppoż.
216.1 Warunki techniczne – klasy odporności pożarowej budynku
“R – nośność ogniowa (w minutach), określona zgodnie z Polską Normą dotyczącą zasad ustalania klas odporności ogniowej elementów budynku,
E – szczelność ogniowa (w minutach), określona jw.,
I – izolacyjność ogniowa (w minutach), określona jw.,”
| Klasa odporności pożarowej budynku | Klasa odporności ogniowej budynku | |||||
| Główna konstrukcja nośna | Konstrukcja dachu | Strop | Ściana zewnętrzna | Ściana wewnętrzna | Przykrycie dachu | |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| A | R240 | R30 | REI120 | EI120 | EI60 | RE30 |
| B | R120 | R30 | REI60 | EI60 | EI30 | RE30 |
| C | R60 | R15 | REI60 | EI30 | EI15 | RE15 |
| D | R30 | – | REI30 | EI30 | – | – |
| E | – | – | – | – | – | – |
212 Warunki techniczne – klasy odporności ogniowej
- Ustanawia się pięć klas odporności pożarowej budynków lub ich części, podanych w kolejności od najwyższej do najniższej i oznaczonych literami: “A”, “B”, “C”, “D” i “E”, a scharakteryzowanych w § 216.
- Wymaganą klasę odporności pożarowej dla budynku, zaliczonego do jednej kategorii ZL, określa poniższa tabela:
| Budynek | ZLI | ZLII | ZLIII | ZLIV | ZLV |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
| Niski (N) | B | B | C | D | C |
| Średniowysoki (ŚW) | B | B | B | C | B |
| Wysoki (W) | B | B | B | B | B |
| Wysokościowy (WW) | A | A | A | B | A |
Norma PN-EN 13501-1+A1:2010 „Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów budynków. Część 1. Klasyfikacja na podstawie wyników badań reakcji na ogień”
Wyżej wymieniona norma określa zasady kwalifikacji wyrobów budowlanych i elementów budynku w zakresie odporności na ogień i toksyczności. Przepis ten, pozwala na łatwiejszy podział zastosowanych wyrobów pod kątem dymotwórczości oraz wpływu materiału na szybkość rozprzestrzeniania się ognia. Poszczególne klasy odporności na ogień zostały przedstawione w tabeli.
Klasyfikacja nie dotyczy materiałów podłogowych!
| Oznaczenia wg. RMI | Klasyfikacje wg PN-EN 13501-1+A1:2010 | |||
| Określenia podstawowe | Określenia dodatkowe | podstawowa | dymienie | płonące krople/cząstki |
| Niepalne | – | A1 A2 | – s1, s2, s3 | – d0 |
| Niezapalne | – | A2 B | s1, s2, s3 s1, s2, s3 | d1, d2 d0, d1, d2 |
| Trudno zapalne | – | C D | s1, s2, s3 s1 | d0, d1, d2 d0, d1, d2 |
| Łatwo zapalne | – | D E E | s2, s3 – – | d0, d1, d2 – d2 |
| – | Niekapiące | A1 A2; B; C; D | – s1, s2, s3 | – d0 |
| – | Samogasnące | Co najmniej E | – | – |
| – | Intensywnie dymiące | A2; B; C; D E E F | s3 – – Nieokreślone* | d0, d1, d2 – d2 Nieokreślone* |
| *- wyroby klasy F uważa się za łatwo zapalne, intensywnie dymiące i kapiące. Jeżeli nie podano klasy wyrobu, należy przyjąć klasę F. | ||||
| s1 – mała emisja dymu, s2 – średnia emisja dymu, s3 – duża emisja dymu | ||||
| d0 – brak płonących kropli lub cząstek stałych, d1 – niewiele płonących kropli i cząstek, d2 – wiele płonących kropli i cząstek stałych | ||||
Zakres zastosowań
Zabezpieczenia przeciwpożarowe konstrukcji stalowych i żelbetowych
Natryski ogniochronne
Z rodzajów zabezpieczeń przeciwpożarowych konstrukcji stalowych i żelbetowych, podczas budowy stosowane są natryski ogniochronne, ze względu na nieinwazyjność, brak ingerencji w masę konstrukcji oraz skuteczną ochronę powierzchni elementów. Proszek ognioochronny posiada właściwości wzmacniające odporność ogniową części budowlanych, przy czym format w jakim jest podawany, zapewnia wysoką szczelność nałożonej warstwy. Zabezpieczenie taką zaprawą, pozwala uzyskać klasę odporności pożarowej R15, R30, R60, R90, R120, R180, R240 według PN-B-02851-1:1997 “Ochrona przeciwpożarowa budynków. Badania odporności ogniowej elementów budynków. Wymagania ogólne i klasyfikacja”.
Zabudowy z płyt ogniochronnych
Obudowa ścian, przegród i osłon z płyt ogniochronnych jest kolejnym z rodzajów zabezpieczenia przeciwpożarowego konstrukcji stalowych i żelbetowych. Płyty i osłony zawierają w swej budowie gips w którym znajduję się ok. 20% wody. Podczas pożaru, woda przyjmuje duże ilości ciepła i sprawia, że konstrukcja jest bardziej wytrzymała na promieniowanie cieplne przez czas do kompletnego wyparowania wody. Takie zabezpieczenie przeciwpożarowe z płyt może być wykorzystane również jako sufit podwieszany chroniąc strop oraz poprowadzone okablowanie pomiędzy sufitem podwieszanym, a stropem.
Krzemianowo-wapienne płyty ogniochronne typu MCR Silboard stosowane są do obudowy samonośnych wentylacji poziomych i pionowych. Taki typ płyt pozwala na klasyfikację odporności ogniowej EIS120, zapewniając szczelność ogniową, izolacyjność ogniową i dymoszczelność na 120min w warunkach pożarowych.
Farby pęczniejące
Farby pęczniejące stosowane są jako zabezpieczenie przeciwpożarowe do konstrukcji stalowych, pozwalając uzyskać klasę odporności ogniowej R15-R60, przy zachowaniu estetyki konstrukcji. W nałożonej farbie, pod wpływem temperatury pożarowej następują reakcje chemiczne, których rezultatem jest tworząca się warstwa ochronna na powierzchni elementu tworząca realną barierę anty ogniową.
Więcej informacji dotyczących rodzajów, zalet oraz możliwości zastosowania zabezpieczeń konstrukcji stalowych i żelbetowych znajdziesz w naszym specjalistycznym artykule.
Zabezpieczenia przeciwpożarowe przewodów
Kanały ogniodporne
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych wymaga, aby urządzenia przeznaczone do ochrony zdrowia i życia użytkowników budynku, miały nieprzerwaną dostawę energii elektrycznej w warunkach pożarowych przez czas 30 lub 90 minut. W celu zapewnienia dostawy prądu w określonym czasie, na podstawie niemieckiej normy DIN 4102:12 opracowano kanały ogniodporne E30, E60, E90, które prowadzą okablowanie i zapewniają ochronę przed ogniem przez odpowiednio 30, 60 i 90 minut.
Kable ogniodporne
Stosowanie kabli ogniodpornych ma bezpośrednie przełożenie na straty powiązane z niekontrolowanym rozprzestrzenianiem ognia. Taki przewód, dzięki swoim właściwościom, będzie podtrzymywał przepływ energii elektrycznej w czasie pożaru dostarczając ją do systemów i instalacji w budynku takich jak np. systemów sygnalizacji pożarowej, wpływając przez to bezpośredni na skrócenie czasu reakcji ewakuacji oraz alarmowania. Dzięki swojej budowie bezhalogenowej (brak fluoru, chloru i bromu), kabel ogniodporny w warunkach pożarowych emituje mniej toksyn i szkodliwego gazu. Należy pamiętać, że owe przewody, posiadają klasyfikację PH np. PH90, która informuje użytkownika o 90 minutowym podtrzymaniu funkcjonowania podczas pożaru zgodnie z badaniami ognioodporności według norm PN-EN 50200 i PN-IEC 60331-31:2004.
Zabezpieczenie przeciwpożarowe poprzez impregnację warstw ogniochronnych na materiały chronione
Preparaty ogniochronne stosowane są:
- do drewna,
- do dywanów, zasłon, wykładzin,
- do tapicerek,
- do kotar, firan
Ich zasada działania polega na zakłóceniu termicznego rozkładu materiału poprzez wpływ na reakcję chemiczną, która zachodzi podczas ekspozycji na ogień – pobierają ciepło, zmniejszają stężenie tlenu i gazów palnych. Należy pamiętać, że użyte preparaty posiadały wymagane przepisami dopuszczenia i certyfikaty.
Podstawa prawna
„Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie”.
„Elementy budynku, o których mowa w ust. 1, powinny być nierozprzestrzeniające ognia, przy czym dopuszcza się zastosowanie słabo rozprzestrzeniających ogień w budynkach ….”
„W strefach pożarowych ZL I, ZL II, ZL III i ZL V stosowanie do wykończenia wnętrz materiałów i wyrobów łatwo zapalnych, których produkty rozkładu termicznego są bardzo toksyczne lub intensywnie dymiące, jest zabronione.
W przypadku stosowania materiałów wykończeniowych luźno zwisających, w szczególności w kurtynach, zasłonach, draperiach, kotarach oraz żaluzjach, za łatwo zapalne uważa się materiały, których właściwości określone w badaniach zgodnych z Polskimi Normami odnoszącymi się do zapalności i rozprzestrzeniania płomienia przez wyroby włókiennicze nie spełniają co najmniej jednego z kryteriów:
- ti ≥ 4 s,
- ts ≤ 30 s,
- nie następuje przepalenie trzeciej nitki,
- nie występują płonące krople.
Na drogach komunikacji ogólnej, służących celom ewakuacji, stosowanie materiałów i wyrobów budowlanych łatwo zapalnych jest zabronione.”
„Okładziny sufitów oraz sufity podwieszone należy wykonywać z materiałów niepalnych lub niezapalnych, niekapiących i nieodpadających pod wpływem ognia. Wymaganie to nie dotyczy mieszkań.”
Więcej informacji dotyczących tej formy zabezpiecza przeciwpożarowego znajdziesz w naszym specjalistycznym artykule.
Zabezpieczenie przejść instalacyjnych i rur
Zabezpieczenia przeciwpożarowe przepustów instalacyjnych mają na celu ograniczenie nagrzewania się przewodów niepalnych w warunkach pożarowych, aby nie prowadzić do zapalenia się innych materiałów oraz mają zapobiec ewentualnemu rozszczelnieniu się przepustów i przedostawaniu się ognia oraz dymu do sąsiednich stref pożarowych.
Przejścia instalacyjne zabezpieczane są poprzez:
- Farby – pod wpływem temperatury, na powierzchni zachodzi reakcja chemiczna której wynikiem jest spęczniona warstwa izolująca. Zobacz przykład na filmie.
- Opaski ogniochronne
- Kołnierze ogniochronne
Kołnierze oraz opaski ogniochronne działają na tej samej zasadzie. Znajduje się w nich materiał pęczniejący, który w trakcie pożaru powiększa swoją objętość i ściska chroniony element dając mu izolację od ognia i temperatury.
- Pianki ogniochronne
- Wełnę kamienną
Podstawa prawna
“Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i usytuowanie
- Przepusty instalacyjne w elementach oddzielenia przeciwpożarowego powinny mieć klasę odporności ogniowej (EI) wymaganą dla tych elementów.
- Dopuszcza się nieinstalowanie przepustów, o których mowa w ust. 1, dla pojedynczych rur instalacji wodnych, kanalizacyjnych i ogrzewczych, wprowadzanych przez ściany i stropy do pomieszczeń higieniczno-sanitarnych.
- Przepusty instalacyjne o średnicy większej niż 0,04 m w ścianach i stropach pomieszczenia zamkniętego, dla których wymagana klasa odporności ogniowej jest nie niższa niż EI 60 lub REI 60, a niebędących elementami oddzielenia przeciwpożarowego, powinny mieć klasę odporności ogniowej (EI) ścian i stropów tego pomieszczenia.
- Przejścia instalacji przez zewnętrzne ściany budynku, znajdujące się poniżej poziomu terenu, powinny być zabezpieczone przed możliwością przenikania gazu do wnętrza budynku”